Gmina Ryńsk to ponad 200 km­­­­² terenu położonego we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie wąbrzeskim, na obszarach geograficznie określanych jako Pojezierze Chełmińskie, a historycznie jako Ziemia Chełmińska. Obszar Gminy graniczy z centralnie położonym miastem Wąbrzeźno oraz gminami: Książki, Dębowa Łąka, Kowalewo Pomorskie, Chełmża, Płużnica i Radzyń Chełmiński. Pod względem wielkości zajmowanej powierzchni jest to największa gmina w powiecie wąbrzeskim. Obszar ten zamieszkuje blisko 9 tys. osób w 34 miejscowościach, na terenie 21 sołectw: Cymbark, Czystochleb, Jarantowice, Jaworze, Ludowice, Łabędź, Małe Radowiska, Myśliwiec, Orzechowo, Orzechówko, Pływaczewo, Przydwórz, Ryńsk, Sitno, Stanisławki, Trzcianek, Trzciano, Wałycz, Wałyczyk, Węgorzyn, Zieleń. Siedziba gminy znajduje się w mieście Wąbrzeżno, przy ulicy Mickiewicza 21.

Pomimo, iż Gmina Ryńsk jest jednostką administracyjną o cechach gminy podmiejskiej, stwierdzić należy, że ma charakter wielofunkcyjny. Jej wiodącą funkcją jest działalność rolnicza, co wynika z faktu, iż 74,3% terenu stanowią użytki rolne, na bazie których rozwinęła się również sieć osadnicza. Uwzględniając dużą powierzchnię gminy oraz jej dość niską lesistość, sieć osadniczą należy uznać jako równomiernie rozproszoną z przewagą zabudowy jednorodzinnej, w tym indywidualne gospodarstwa rolne. Funkcję uzupełniającą pełni niewątpliwie turystyka i wypoczynek, na którą składają się Ośrodek Wypoczynkowy w Przydworzu zlokalizowany na wschodnich brzegach jeziora Wieczno Południowe oraz gospodarstwa agroturystyczne rozproszone na terenie gminy. Środkową część gminy stanowią obszary leśne, na których prowadzone jest także ich gospodarcze wykorzystanie. Lasy stanowią 13,6% powierzchni i rozmieszczone są nierównomiernie w trzech większych kompleksach tj. pomiędzy Wałyczem i Jaworzem, w okolicach Wronia oraz Nielubia i Czystochlebia. Warto także zauważyć, że znaczną część gminy obejmują obszary bardzo ważne z punktu widzenia pełnienia funkcji ekologicznych.

Gmina Ryńsk leży co prawda poza siecią dróg krajowych, ale dodać należy, że jest dobrze umiejscowiona w sieci dróg wojewódzkich. Dostępność tę stanowi sprzyjający układ dróg wojewódzkich nr 534, 548, 551 i 554, które zapewniają łączność miejscowości gminy zarówno z miastem Wąbrzeźno, będącym węzłem na tych drogach, jak i z sąsiednimi ośrodkami powiatowymi i najbliższymi dużymi ośrodkami miejskimi takimi jak Grudziądz czy Toruń. W ciągu dróg wojewódzkich w 2006 roku wykonano obwodnicę miasta Wąbrzeźna przebiegającą przez teren gminy. Drogi te wpinają gminę w układ krajowy (drogi nr 15, 16 i 91) oraz autostradę A1. Całość dopełniają drogi o znaczeniu powiatowym oraz gminnym.

System hydrologiczny gminy jest dosyć złożony. Teren w całości leży w zlewni rzeki Wisły, jednak poszczególne jej części odwadniane są do tzw. zlewni cząstkowych. Rzeki płynące  na terenie gminy to: Struga Toruńska, Struga Wąbrzeska i Kanał Siciński. Zlewnie tych rzek mają charakter rolniczy i często prowadzą wody pozaklasowe. Największymi zbiornikami wód powierzchniowych na terenie gminy są jeziora: Wieczno Południowe, północna część jeziora Zamkowego, Sitno, Szańce, Szczurkowskie i Radowiskie. Pod względem turystycznym wykorzystywane jest jezioro Wieczno Południowe.

Gmina Ryńsk ma około 9 tyś. mieszkańców, z czego 50,1% stanowią kobiety, a 49,9% mężczyźni. W latach 2002-2016 liczba mieszkańców wzrosła o 1,7%, co świadczy o dodatnim przyroście naturalnym. Większość ludności skoncentrowana jest w obrębie największych sołectw (Ryńsk, Wałycz, Zieleń, Jarantowice, Czystochleb). Wokół nich skupione są mniejsze wsie o funkcji uzupełniającej w zakresie spełniania potrzeb. Taka struktura osadnicza uznana została jako odpowiednia dla kształtowania rozwoju gminy z założeniem poprawy wyposażenia każdego z poziomów hierarchicznych. Tereny zabudowane stanowią 1,6% ogólnej powierzchni gminy.

Charakterystyczną cechą osadnictwa na terenie gminy jest występowanie wsi i osiedli dworskich. Na terenie gminy występują wsie kilku typów, w których przeważają układy przestrzenne w postaci przydrożnic, rzędówek i wielodrożnic. Wsie przydrożnicowe z zabudową skupioną zakładano w XIII i XIV wieku, rzędówki powstawały w okresie zaboru pruskiego, a wielodrożnicowe w wyniku nieplanowanej rozbudowy wsi w wieku XX. Zespoły dworskie znajdują się w 19 miejscowościach. Do najokazalszych i najlepiej zachowanych należą zespoły w Nielubiu, Ryńsku, Sosnówce, Wałyczu, Węgorzynie i Wroniu. Obiektami o znacznej wartości kulturowej są także cmentarze, kościoły, niektóre szkoły, karczmy, leśniczówki, budynki gorzelni, kuźni, plebani i mleczarni. Najcenniejsze znajdują się w Rejestrze Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Ewidencja stanowisk archeologicznych prowadzona do roku 1995 ujawniła 921 znalezisk. Największą ich koncentrację zlokalizowano w rejonie Małych Radowisk, Ludowic, Pływaczewa, Ryńska, Trzcianka i Wałyczyka.

Gmina Ryńsk ma duże walory przyrodnicze z uwagi na występowanie obszaru chronionego krajobrazu oraz obiektów indywidualnej ochrony przyrody. Na obszarze gminy występuje rezerwat przyrody "Wronie", obszar kompleksu torfowiskowo-jeziorno-leśnego Zgniłka-Wieczno-Wronie, 12 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne położone na terenach leśnych. Znaczącym elementem środowiska przyrodniczego są zabytkowe parki. Na obszarze gminy znajduje się 21 zabytkowych parków o łącznej powierzchni 28,6 ha.